मित्रांनो, सनातन धर्मात गरुड पुराण हे 18 महापुराणा पैकी एक मानले जाते. या पुराणात भगवान विष्णूचे वाहन गरुड आणि श्री हरि यांच्या संभाषणातून लोकांना जीवन जगण्याचा योग्य मार्ग, पुण्य, भक्ती, वैराग्य, यज्ञ, तपश्चर्या इत्यादी गोष्टी सांगितल्या आहेत. आपल्यापैकी बर्‍याच जणांनी लहानपणी आपल्या आजी आजोबां कडून ऐकले असेलच की चांगली कामे केल्याने स्वर्ग मिळतो आणि वाईट कृत्ये आपल्याला नरकात घेऊन जातात. स्वर्गात मानवी आत्म्याचे स्वागत केले जाते आणि त्यांचा सत्कार केला जातो.
तर नरकात माणसाला त्याच्या वाईट कर्मांची शिक्षा भोगावी लागते. गरुड पुराणात स्वर्ग आणि नरकाच्या गोष्टींचा उल्लेख करण्यात आलाय. गरुड पुराणात, जीवन-मृत्यू आणि मृत्यू नंतरच्या परिस्थिती सांगितल्या गेल्या आहेत. स्वर्ग आणि नरकाचे शब्द किती अचूक आहेत, हे सांगता येत नाही. परंतु गीतेमध्ये भगवान श्रीकृष्णाने एक गोष्ट नक्कीच स्पष्ट केले आहे की आत्मा कधीही संपत नाही. म्हणूनच आज आपण मृत्यू नंतर 24 तास आत्मा घरी का असते याबद्दलची माहिती पाहणार आहोत.
हिंदू धर्मातील धर्मग्रंथानुसार, मृत्यू लोकांत जन्माला आलेला कोणीही अमर नसतो, म्हणजेच त्याला एक ना एक दिवस मरावेच लागते. पण तुम्हाला माहित आहे का, मृत्यूनंतर आत्म्याचे काय होते किंवा मृत्यूच्या 24 तासांनंतर आत्मा त्याच्या घरी का परत येतो आणि किती दिवस राहते. गरुड पुराणात सर्व प्रश्नांची तपशीलवार उत्तरे दिली आहेत. गरुड पुराणात सांगण्यात आले आहे की, जेव्हा एखाद्याचा मृत्यू होतो तेव्हा यमराजाचे दूत त्याचा आत्मा यमलोकात घेऊन जातात. जिथे त्याच्या पुण्य आणि पापी कृत्यांचा हिशेब ठेवला जातो आणि नंतर 24 तासांच्या आत यमदूत पुन्हा त्या आत्म्याला त्याच्या घरी परत सोडतात.
मग यमदूतने परत सोडल्यानंतर, ती मृताचा आत्मा त्याच्या नातेवाईकांमध्ये फिरतो आणि त्याच्या कुटुंबातील सदस्यांना हाक मारत असते, परंतु कोणीही त्याचा आवाज ऐकत नाही. हे पाहून मृताचा आत्मा अस्वस्थ होते आणि जोरजोरात रडू लागतो तरीही त्याचा आवाज कोणी ऐकत नाही. यानंतर मृताचा आत्मा त्याच्या शरीरात प्रवेश करण्याचा प्रयत्न करतो, परंतु षंढाच्या पाशात असल्यामुळे तो शरीरात प्रवेश करू शकत नाही. याशिवाय पुराणात असे सांगितले आहे की, जेव्हा एखाद्याचा मृत्यू होतो तेव्हा त्यांचे नातेवाईक रडतात, तेव्हा हे पाहून ती मृत आत्मा पुन्हा दुःखी होते आणि ती देखील रडू लागते.
पण मी काही करू शकत नाही. मग असहाय्य होऊन, आयुष्यात केलेल्या कर्माची आठवण करून ती दु:खी होते. गरुड पुराणानुसार, जेव्हा यमदूत मृत व्यक्तीच्या आत्म्याला त्याच्या नातेवाईकांमध्ये सोडतात. त्यानंतर त्या आत्म्यामध्ये यमलोकात जाण्याइतकी शक्ती उरली नाही. गरुड पुराणानुसार, कोणत्याही मनुष्याच्या मृत्यूनंतर 10 दिवसांपर्यंत जे पिंडदान केले जाते, ते मृत आत्म्याचे विविध भाग तयार करते आणि त्यानंतर 11व्या आणि 12व्या दिवशी जे अर्पण केले जाते, ते मृत व्यक्तीचे आत्मा असते. मग त्यानंतर मृताच्या नावाने पिंड दान केले जाते, तेव्हाच ती यमलोकाची यात्रा ठरवते.
म्हणजेच मृत्यूनंतर 13 दिवस मृत आत्म्याच्या नावाने पिंडदान केले जाते, तरच आत्म्याला मृत्यूच्या जगातून यमलोकात जाण्याचे बळ मिळते, म्हणूनच गरुड पुराणात सांगण्यात आले आहे की, ज्या पण व्यक्तीचा मृत्यू होतो, त्याचा आत्मा 13 दिवस त्याच्या नातेवाईकांमध्ये फिरतो आणि त्यानंतर मृत व्यक्तीचा आत्मा मृत्यूच्या जगातून आपल्या प्रवासाला निघतो. ते पूर्ण होण्यासाठी 1 वर्ष म्हणजेच 12 महिने लागतात. पुराणानुसार पिंडदान हे मृताच्या आत्म्यासाठी 1 वर्षाचे अन्नासारखे असते. तुमच्या मनात प्रश्न नक्कीच निर्माण होत असेल की, जर पिंडदान जर मृत आत्म्यासाठी केले नाही तर काय होईल. मग आशा आत्म्याला तेराव्या दिवशी यमदूत त्याला जबरदस्तीने ओढून यमलोकात घेऊन जातात. मग त्याला प्रवासात जीवाला खूप त्रास सहन करावा लागतो. म्हणून हिंदू धर्मात प्रत्येक मृत आत्म्यासाठी 13 दिवसा पर्यंत पिंडदान करणे आवश्यक आहे असे म्हटले आहे.
याशिवाय गरुड पुराणात असेही सांगण्यात आले आहे की, 13 व्या दिवशी कुटुंबीयांकडून केले जाणारे जेवण कर्ज काढून केल्यास, तर मृत आत्म्याला शांती मिळत नाही. या गोष्टी मृत आत्म्यासाठी वाईट वाटते आणि मन विचार करत आहे की एकच त्रास होतो. अशा व्यक्तीला यमराज कधीच माफ करत नाहीत आणि त्याच्या मृत्यूनंतर त्याला अनेक प्रकारे छळतात आणि नंतर मृत्यूच्या जगात परत पाठवतात. तसेच पुराणात असेही सांगण्यात आले आहे की, जो माणूस जिवंत असताना पुण्य कर्म करतो त्याला त्याच्या मृत्यूनंतर 13 दिवसांनी त्याचे यमदूत यमलोकांत घेवून जातात आणि अशा आत्म्याला मृत्यूच्या जगातून यमलोकाकडे जाताना कोणत्याही प्रकारचा त्रास सहन करावा लागतो.
मात्र जी व्यक्ती आपल्या आयुष्यात वाईट कृत्ये करते. यमदूताकडून त्याचा सर्वत्र छळ केला जातो, ज्यामुळे त्याला वाईट वाटते आणि षंढ त्याच्याकडे पुन्हा पुन्हा माफी मागतो. पण यमदूत त्याला माफ करत नाहीत. यानंतर जेव्हा पुण्यवान आत्मा यमलोकात पोहोचतो तेव्हा यमराज त्याला स्वर्गात पाठवतात, तर बाकीच्या आत्म्याला त्याने केलेल्या वाईट कृत्याची शिक्षा भोगण्यासाठी नरकात पाठवले जाते आणि शिक्षा पूर्ण झाल्यानंतर अशा आत्म्याला पाठवलं जात नाही. त्यांना मृत्यूच्या जगात परत शिक्षा भोगण्यास पाठवले जाते.
अशाप्रकारे मृत्यूनंतर आत्म्याचे काय होते याची बद्दलची माहिती आजच्या या लेखांमध्ये आपण जाणून घेतलेली आहे.
